1-се дәрес

Яңы өйләнгәндәрҙең күбеһенә шундай хата хас: өйләнешкәс тә, улар ялҡау­лана һәм үҙ өҫтөндә эшләүҙән туҡтай. Ир кеше хәҙер ғаиләне тәьмин итергә, башҡа ҡатын-ҡыҙға ҡарамаҫҡа, яуаплылыҡ тойорға… тейеш, ҡатын-ҡыҙҙың мә­шәҡәте иһә – балалар ҡарау, йорт эштә­рен башҡарыу, тәмле бешереү… Ә романтика, һәр ғаилә ағзаһының шәхси үҫеше, бер-береңде һәм “беҙ” тип аталған үҙенсәлекле киңлекте өйрәнеү? Ә бит туйҙан һуң барыһы ла башлана ғына әле!
Йәштәргә шуны әйтке килә: ултырығыҙ ҙа нисек бергә йәшәргә теләүегеҙ хаҡында һөйләшегеҙ! Мөхәббәтегеҙҙең көсөн артабан да үҫтереү өсөн ниҙәр мөһим? Һөйөүегеҙҙе нисек еткерергә? Аңлашығыҙ, кемгә нимә оҡшай йә оҡ­шамай, барыһы хаҡында ла фекерҙәрегеҙ менән ентекләп бүлешегеҙ.
Бына һеҙгә өйгә эш: Гэри Чепмендың “Мөхәббәттең биш теле. Юлдашыңа һөйөүҙе нисек белдерергә” тигән китабын бергәләп уҡып сығығыҙ.
2-се дәрес
Бәхетле ғаилә тыныслыҡ, тигеҙлек һәм рәхәтлектән генә тормай. Күп йәш­тәр һынауҙарға әҙер түгел һәм баллы ай үтеү менән тәүге ҡапма-ҡаршылыҡ­тар алдында баҙап ҡалыусан. Аңлашыл­маусанлыҡ килеп сыҡҡан икән, тимәк, ғаилә йәшәй алмай, кеүек тойола улар­ға. Кемдер ата-әсәһе янына йүгерә, йә айырылыу хаҡында уйлай башлай. Байтаҡ ғаиләләр шул рәүешле бер минутлыҡ хис-тойғолар арҡаһында йә­шәүҙән туҡтай. Күпмелер ваҡыт үткәс, элекке ир менән ҡатын бер-береһенә ни тиклем кәрәклеген аңлай, әммә йыш ҡына үкенесле хатаны инде төҙәтергә һуң була.
Йәш ирҙәр һәм ҡатындар, ҡәҙерле­ләрем, дуҫтарса һөйләшеүҙәр алып барырға өйрәнеү бик кәрәк! Талашыуҙан файҙа юҡ. Үҙ уйҙарығыҙ, тойғоларығыҙ, ҡараштарығыҙ менән тыныс ҡына бүлешегеҙ. Был мәсьәләне нисек аңлайһы­ғыҙ, тояһығыҙ? Күпселек дөрөҫ һана­ғанса йәшәү тап һеҙҙең ғаиләгә килешмәүе бар. “Беҙ хәҙер үк шулай итергә тейеш”, ”Һин мине асыуландыр­ҙың! ” – тип әйтер урынға, тойғолары­ғыҙ өсөн яуаплылыҡ алып: ”Һин шулай иткән өсөн асыуланам”, “Мин хәҙер ошолай итеүебеҙҙе теләр инем, сөн­ки...” – тигәнерәк һөйләмдәр­ҙе ҡулланһағыҙ, яҡшыраҡ булыр.
Бер-берегеҙгә ошондай һөйләм­дәрҙе әйтеп күнекмәләр үткәрегеҙ.
3-сө дәрес
Ғаиләлә һауыт-һаба шылтырамай тормай. Һәр ҡаршылыҡ – үҙеңдең парың хаҡында күберәк белергә мөмкинлек ул. Ошо сағында уны мөнәсә­бәттәрҙе өҙөү өсөн түгел, ә үҫеш өсөн файҙаланырға була. Сергей Есениндың: ”Ҙур нәмә алыҫтан яҡшыраҡ күренә”, – тигән һүҙҙәрен иҫкә төшөрөгөҙ. Бәхәс – икенсе яртыңа һиндә нимә оҡшамаған, нимәгә иғтибар итергә, ни менән иҫәпләшергә – шуны асыҡлау юлы. Йыйылып килгән көсөр­гәнеште бөтөрөү өсөн мөмкинлек тә әле ул.
Йәштәр, бер-берегеҙҙе күҙәтеп, ҡатмарлы мәсьәләләрҙе килеп сыҡҡан мә­лендә үк сисергә тырышһағыҙ, үҙегеҙгә еңелерәк булыр. Ваҡиғанан бер аҙға ”сы­ғып тороу” ҙа файҙалы. Мәҫәлән, туңдыр­ғысҡа бер емеш һалығыҙ ҙа уның туңып сығыуын көтөгөҙ. Шунан ғына бәхәсте дауам итегеҙ, әлбиттә, теләгегеҙ ҡалһа...
Был дәрестә өйгә эш шундай – хә­ләлегеҙгә көсөргәнешле хәлдән сығыр­ға ярҙам итергә өйрәнегеҙ. Мәҫәлән, төрлө һылап-һыйпау ысулдарын ҡулланыу отошло.

4-се дәрес
Ғаилә – ул яңы уҡыу, эш, йәшәү урыны кеүек. Бер һүҙ менән генә әйт­кәндә, ир һәм ҡатын булып күнегергә кәрәк. Хәҙер һеҙ – бер бөтөндөң ике яртыһы. Ярҙам итеү, хәстәрләү, ышаныс, һөйләшеү, бергә, дөйөм... был һүҙ­ҙәр һеҙҙең ғаиләнең бөтөнлөгөн аңлатыу өсөн ҡулланыла. Үҙегеҙ барлыҡҡа килтергән яңы киңлектең үҙ тәртиптә­рен, ҡағиҙәләрен, ғөрөф-ғә­ҙәттәрен булдырһағыҙ, күпкә еңелерәк. Һеҙ тәү күрешеп танышҡан көн, тәү ҡат мөхәб­бәт һүҙҙәре яңғыраған урын... һеҙ икәү­гә генә ҡағылған айырыуса ҡәҙерле нәмәләр бар. Өйгә эш итеп тап һеҙҙең ғаилә өсөн иҫтәлекле көндәрҙең теҙмә­һен булдырыуҙы йөк­мәтәм.

5-се дәрес
Беҙҙең илдә бары 7 процент кешеләр генә психологҡа, ғаилә консультантына мөрәжәғәт итә һәм йыш ҡына был аҙымды хәлдең иң киҫкен мәленә барып еткәс кенә, ҡырҡа саралар күреү кәрәк булған мәлдә генә эшләйҙәр. Бөгөн ғаилә мөнәсә­бәттәрен булдырыу, һаҡлау һәм үҫтереү менән шөғөлләнгән белгестәр арта бара. Егеттәр һәм ҡыҙҙар, психо­логтарға мөрәжәғәт итегеҙ! Шул иҫәп­тән беҙҙең үҙәккә лә һорауҙарығыҙ менән килә алаһығыҙ.

Галина ИВАНОВА, ”Индиго” ҡала психология-медицина-социаль үҙәге педагог-психологы.