Гөлфирә Фәтих ҡыҙы менән Рәсих Харас улы Бәләбәй педагогия училищеһында уҡып йөрөгәндә таныша. Бер-береһенә ғашиҡ егет ме­нән ҡыҙ уҡыуҙың һуңғы йылында өйләнешә. “Законлы никахлашыу кө­нөбөҙ 31 декабргә билдәләнгәйне. Ул йылды ҡар күп яуҙы. Ауыл советына, балаҡ буйы көрт кисеп, көскә барып индек. Атайым мине күтәреп алып барҙы. Был – минең иң матур һәм ҡәҙерле иҫтәлегем. Бигерәк тә бөгөн, атайым менән әсәйем юҡ саҡта... Яңы йылдан яңы тормош башланыҡ һәм һәр көндөң ҡәҙерен белеп, бәхетле донъя көттөк. Тормош иптәшемдең холҡо һәйбәт, миңә лә, балаларға ла ҡыс­ҡырғаны, ауыр һүҙ өндәшкәне булманы. Бар нәмәне дуҫтарса хәл итә­беҙ. Йәшләй генә өйләнешһәк тә, ул мине яратты һәм аңланы.

Балаларыбыҙ ҙа, үҙебеҙгә оҡшап, иртә ғаилә ҡорҙо. Айһылыу ҡыҙыбыҙ­ҙың – бер ҡыҙы, Раушан улыбыҙҙың ике улы һәм бер ҡыҙы бар. Йәштәргә хәҙер үҙ аллы аяҡҡа баҫып китеүе ауыр. Балаҡайҙарыбыҙға төрлө яҡлап ярҙам итергә тырышабыҙ. Уларҙың ҡунаҡҡа ҡайтыуын һағынып көтәбеҙ. Өҫтәл тултырып ризыҡ әҙерләйем. Ейәндәрем дә, телдәре асылып, үҙ теләктәрен еткерә хәҙер. Ғәҙәттә, ҡамыр аштарын бешереүемде һо­райҙар”, – ти уңған хужабикә.
Гөлфирә Фәтих ҡыҙы менән Рә­сих Харас улы Ғәликиевтарҙың татыу ғаиләһе – Шишмә районының Йәр­ми ауылында иң уңғандар иҫәбендә. Улар күпләп мал, ҡош-ҡорт тота. Оҫ­та баҡсасылар ҙа икән үҙҙәре. Ҡарбуз, ҡауын, йөҙөм ағасы кеүек, ҡыры­ҫыраҡ тәбиғәтте әллә ни үҙһенмәгән емештәрҙе лә беҙҙең ҡояшҡа яраҡ­лаштырып алғандар. Йәйен улары ишелеп уңыш бирә икән.
“15 йыл элек тормош иптәшем ярты сутый ергә йылытма (теплица) яһап ҡуйғайны. Йыл да яҡшы уңыш ала торғас, уның биләмәһен арттыра барҙыҡ. Бө­гөн йылытма алты сутый ерҙе биләй. Унда төрлө сорттағы помидор, борос, ҡыяр һәм башҡа төрлө бихисап йәшелсә-емеш үҫә. Йылытма арҡаһында йылына ике тапҡыр уңыш алғаныбыҙ бар. Беҙҙән йәшел­сә-емеште күмәртәләп һатып алалар. Ошо аҡсаға балаларға туй яһаныҡ, әле лә яр­ҙам итәбеҙ. Әлбит­тә, улар үҙҙәре лә юғалып ҡалғандарҙан түгел – улым менән киленем шәхси эшҡыуарлыҡ менән шөғөллә­нә. Ҡайнылары менән бергә Шишмә районы Әлкә ауылында йорт һалалар. Ҡыҙым менән кейә­үем, Себерҙә эшләп ҡайтып, Өфөнөң Затон биҫтәһенән фатир һатып алды. Беҙҙең тырышлыҡты, итәғәт­лекте күреп, үҙҙәре лә матур, тигеҙ донъя көтә. Күҙ тей­мәһен инде”, – ти Гөлфи­рә ханым.

Гөлфирә Фәтих ҡы­ҙы ике тиҫтә йыл баш­ланғыс мәктәптә балаларға белем бир­гәндән һуң, ун йылдан ашыу Шишмә районы Йәрми ауылы китапханаһында эш­ләй. Ауыл халҡын нәфис әҙәбиәт менән таныштырып ҡына ҡалмай, ә республикала сыҡҡан гәзит-журналдарҙы даими уҡып, яҡташтарына тәҡдим дә итә. Ауылдаштарына төрлө яҡлап өлгө булған ҡатындың һөйләгән һүҙҙәре лә, бешергән аштары ла балдай татлы.
Ғәликиевтар ғаиләһенә киләсәктә лә уңыш юлдаш булһын!

Лимон ләүеше

Талап ителә: 2 стакан он, 300 грамм маргарин, 2 ҡалаҡ һөт, 2 йомортҡа, 20 грамм ҡоро сүпрә, 1-2 ҡалаҡ шәкәр ҡомо, аш һеркәһе менән һүндерелгән ярты балғалаҡ сода, самалап тоҙ.
Эслек өсөн тышы менән бергә ит турағыс аша үткәрелгән 2 лимон (орлоҡтарынан таҙартылған), стакан ярым шәкәр ҡомо алына. Лимонға алма менән әфлисун да ҡушып ебәрергә мөмкин.
Ҡоро сүпрәгә йылымыс һыу, шәкәр ҡушып, ҡабартырға ҡуябыҙ. Ул арала 2 стакан онға бысаҡ менән телгеләнгән маргарин, 2 ҡалаҡ һөт ҡушып иҙәбеҙ. Туҫтаҡҡа 2 йомортҡа һытып, аш һеркәһе менән һүндерелгән сода, ҡабартылған сүпрә, тәмләп тоҙ һалып болғатабыҙ ҙа, бөтәһен бергә ҡушып, ҡамыр ба­ҫабыҙ. 15–20 минутҡа һыуытҡысҡа ҡуйып торабыҙ. Ошо ҡамырҙан, тышлыҡтарын нәҙегерәк иткәндә, 2 йәки 3 ләүеш һалырға мөмкин.
Ике йәймә йәйеп, береһен табаға йәйәбеҙ. Тигеҙ ҡатлам итеп эслекте һалғас, икенсеһе менән өҫтөн ҡап­лайбыҙ. Ситтәрен тоташтырабыҙ. Өҫтөн туғылған һәм иләк аша үткә­релгән йомортҡа менән һылайбыҙ. Артабан 20–30 грамм аҡ майға 2 ҡалаҡ шәкәр ҡомо, самалап он ҡушып ыуалайбыҙ. Ошо валсыҡтарҙы ҡамыр өҫтөнә һибәбеҙ.
Ләүеште, 200–220 градусҡа тиклем эҫетелгән мейескә ҡуйып, 20 минут самаһы бешерәбеҙ.

Тиҙ бешкән икмәк

Талап ителә: 1 килограмм он, 20 грамм ҡоро сүпрә, ярты стакан ҡатыҡ, 1 ҡалаҡ тоҙ, 2 балғалаҡ шәкәр ҡомо, 700 грамм йылымыс һыу.
Ҡоро сүпрәгә йылымыс һыу, шәкәр ҡушып, ҡабартырға ултыртабыҙ. Иләнгән онға 700 грамм йылымыс һыу, ҡабартылған сүпрә, ҡатыҡ, тоҙ ҡушып баҫабыҙ. Ике сәғәт ярымға йылыраҡ урынға ҡуйып торабыҙ.
Һуңынан түңәрәкләп әүәләйбеҙ ҙә 300 градусҡа тиклем эҫетелгән мейескә урынлаштырабыҙ. Икмәккә бер аҙ төҫ инә башлағас, 200 градусҡа тиклем кәметәбеҙ. Сәғәт ярым эсендә хуш еҫле икмәк бешеп тә сыға.

“Анар беләҙеге” турамаһы

200–300 грамм турағыс аша үткәрелгән һәм һуған, тоҙ, төйөлгән ҡыҙыл борос ҡушып ҡурылған ит, бер бешкән кишер менән ҡыҙыл сөгөлдөр, 50 грамм ҡара емеш, 50 грамм әстерхан сәтләүеге, 50–100 грамм майонез, ярты анар йәки 50 грамм ҡыҙыл ҡарағат алына.
Турама ҡатлам менән эшләнә: тәүҙә ҡурылған ит, ваҡлап туралған кишер, ваҡлап туралған ҡара емеш, онталған сәтләүек, ҡырғыстан үт­кәрелгән ҡыҙыл сөгөлдөр һалына. Һәр ҡатлам араһына майонез яғыла. Өҫтө анар менән биҙәлә. Анар урынына ҡыҙыл ҡарағат та файҙаланырға була.


Альбина ҒӨБӘЙҘУЛЛИНА яҙып алды.
Александр ДАНИЛОВ фотолары.
Шишмә районы.