Өс бәхетле көн

Өс бәхетле көн
Зөлфирә ҠАҘАҠБАЕВА

Яҙыусы Зөлфирә Ҡаҙаҡбаева тыуҙырған әҙәби донъя, күңелде ҡуҙғытырлыҡ хисле һәм нағышлы итеп тасуирланыуына ҡарамаҫтан, ғәжәйеп тормошсан, хатта аяуһыҙ ысынбарлыҡҡа үтә лә яҡын. Шул уҡ ваҡытта автор уҡыусыны үҙе генә белгән алымдар менән бына-бына ниндәйҙер мөғжизә, әкиәт булырына ышандыра, көттөрә белә, уның геройҙарының һағышы яҡты, хәсрәт күмерендә лә өмөт ҡуҙы бар.

Өс бәхетле көн
Хикәйә

Был донъяла осраҡлылыҡ бармы? Әллә бөтәһе лә Күктәр тарафынан алдан билдәләнеп, Хаҡ Тәғәлә ярҙамында маңлайыңа яҙылған яҙмышмы? Был мәңгелек һорауға әлегә бер кемдең дә яуап таба алғаны юҡтыр. Йәки, киреһенсә, һәммәһенең үҙ яуабы барҙыр һәм һәр кешенең үҙе өсөн генә булһа ла ул дөрөҫтөр.
Өс бәхетле көн
Был донъяла осраҡлылыҡ бармы? Әллә бөтәһе лә Күктәр тарафынан алдан билдәләнеп, Хаҡ Тәғәлә ярҙамында маңлайыңа яҙылған яҙмышмы? Был һорау әлегә Гөлшаттың башына килмәне, сөнки осраҡлылыҡмы, яҙмышмы, әлегәсә уға ҡағылмай ине. Тик бер секундтан... Бары бер секундтан... осраҡлылыҡмы, яҙмыштарҙы селпәрәмә килтерер тәҡдирме уның ҡаршыһына сыҡты.

Бәләкәй генә ҡаласыҡтың ситендә, рәсми сығанаҡтарҙа «Рим урамы», халыҡ телендә «Башҡорт Рублевкаһы» тип йөрөтөлгән тар ғына урамдан Гөлшат килә. Ниңә уны Рим исеме менән атағандарҙыр – бәлки, Рим атлы уҙаман йәшәгәндер, әллә Италияның баш ҡалаһындағы тар тыҡрыҡтарға оҡшаттылармы икән? Моғайын, икенсеһе хаҡтыр – йәйәүле кешеләр генә үтә алырлыҡ тыҡрыҡ ул. Ә өйҙәре бик ҙур, заманса, ике ҡатлылары, хатта хан һарайҙарына торошлолары ла бар. Шуға ла «Башҡорт Рублевкаһы» тиҙер инде әсе теллеләр. Ә Гөлшат ул турала уйламай. Уның күңеле көр, кәйефе күтәренке: сөнки бөтәһе лә ал да гөл! Хоҙай тарафынан ҡыйырһытылған ошо кескәй генә, баш ҡаланан бик алыҫта ятҡан ҡалаға гастролгә уларҙың труппаһы теләр-теләмәҫ кенә юлға сыҡҡайны. Ыңһарлап ҡына килһәләр ҙә, спектаклдәренең аншлаг менән үтеүе, ҡосаҡ-ҡосаҡ гөлләмәләр, һәр көн кис улар, йәғни баш ҡала ҡунаҡтары өсөн ойошторолған банкеттар артистарҙың күңелен бөтәйтте. Ваҡыт һиҙелмәй ҙә үтте, тағы өс көн рәттән сығыш яһаһалар, ҡотолалар гастролдән. Унан тағы шаулы Өфө, һәүетемсә эш көнө, көндәлек мәшәҡәттәр...

...Тышта октябрь айының иң матур сағы – әбейҙәр сыуағы. Юл ситендә шаулап үҫкән ағастарҙың алтын япраҡтарына, аяҡ аҫтында кешеләрҙән ҡурҡмай-өркмәй ем сүпләгән күгәрсендәргә, юлында осраған кешеләргә бер сәбәпһеҙгә йылмайып килгән Гөлшат, йорт мөйөшөндә уңға ҡайырылғас, уның менән, йәғни осраҡлымы, яҙмыш ҡушыуы буйынсамы, танауға-танау, маңлайға-маңлай бәрелеште.

– Ғәфү итегеҙ! – тине икеһе бер юлы. Икеһе бер юлы ирҙең ҡулынан сәселеп киткән китап-ҡағыҙҙарҙы йыйырға ергә сүгәләне, йәнә баштары менән төкөштөләр.
– Ғәфү итегеҙ! – тине тағы икеһе бергә. Унан ҡапыл ғына ҡысҡырып көлөп ебәрҙеләр. Йәнә бергә генә.
– Бына һиңә унисон! – тине ир ҡағыҙҙарын йыйып ҡалҡынғас. – Рәхмәт һеҙгә!
Гөлшат йылмайҙы.
– Ә мин һеҙҙе беләм! – тине тағы икеһе бер юлы. Тағы көлөштөләр.
– Рәхим итегеҙ! Һеҙ башлағыҙ. Гүзәл зат булараҡ, тәүге һүҙҙе һеҙгә бирәм. Юғиһә икебеҙ бер юлы һөйләйбеҙ. – Ирҙең тауышы ҡалын ғына, әммә яғымлы яңғыраны.
– Һеҙ яҙыусы. Уныһын беләм. Тик... ғәфү итегеҙ, исем-фамилияғыҙҙы онотҡанмын.
– Зарар юҡ. Эйе, мин – яҙыусы Зариф Ғәрифйәнов. Ә һеҙ – актриса... Ғәфү итегеҙ. Һеҙ башҡорт әҙәбиәтен белмәгән кеүек, мин дә театр тирәһендә профан. Ролдәрегеҙҙе, йөҙөгөҙҙө бик яҡшы белһәм дә, исемегеҙҙе онотоп торам. Гөл.. Гөлсөм. Юҡ, Гөлшат... ахырыһы?
– Шулай уҡ зарар юҡ. Исем-шәрифемде белмәйһегеҙ икән, тимәк, ул ҡәҙәр үк билдәле түгелмен! – Көлөмһөрәне лә өҫтәп ҡуйҙы. – Гөлшат Алтыншина.
– Танышыуыбыҙға бик шатмын! – Яҙыусы Гөлшаттың ҡулын ҡыҫты. Унан «Рөхсәтме?» тигәндәй ҡатындың күҙҙәренә ҡарап, ҡулына ирене менән ҡағылды.
Ҡапыл ғына икеһе лә тертләне – ҡулдарҙан семеттереп ток үткәндәй булды. «Кит, иҫәр! Бала-сағамы ни мин?! Юҡты!» – тине ҡатындың дарҫлаған йөрәге. «Был бит Һин! Мин ғүмер буйы эҙләгән Һин!» – тине яҙыусы йөрәге һәм ҡапыл ғына күңеленән урғылған һүҙҙәр ирененән ысҡынып та китте:
– «Ҡулдарыма ғына ҡағылһаң да,
Һөйөүемде аңлар бармаҡтарың».
Унан ҡатынға боролдо:
– Һеҙ берәй ергә ҡабаланмайһығыҙмы?
– Юҡ, ял итергә, саф һауа һуларға сыҡҡайным. Киске спектаклгә тиклем бушмын тиергә мөмкин...
– Улайһа, киттек бергә. Миңә лә мейемде ял иттерергә форсат тыуҙы.
Нисектер аяҡтары үҙҙәренән-үҙҙәре бергә ҡушарлап атлап китте. Әйтерһең, йәнһеҙ ҡурсаҡтарҙы өҫтән берәйһе еп менән йөрөтә.
– Ял итергә тиһегеҙ... Үҙегеҙҙең ҡулығыҙҙа китап-ҡағыҙҙар. Яҙырға йә уҡырға теләгәнһегеҙҙер... Мин мәшәҡәтләмәйемме?
– Һис юҡ. Яҙыусылар үҙҙәре ял итһә лә, мейеләре ял итмәй. Ошолай бушты-юҡҡа ауҙарып йөрөгәндә, кинәт кенә башҡа шәп идея, шәп фекер килеүсән. Шул мәл яҙып ҡуйырға ҡул аҫтында булһын өсөн генә тотҡайным. Ҡайһы саҡ ана тегендә, – ир һулда, төрлө төҫтәргә мансылған ағастар күренгән яҡҡа ымланы, – паркка барып, эскәмйәгә ултырам да китап уҡыйым. Үҙемдең яҙылып ятҡан әҫәремде онотоп, башҡа авторҙарҙың, бигерәк тә классиктарҙың донъяһына сумам.
Аяҡтар парк яғына боролдо.
– Минең әҫәрҙәрем шулай тыуа, – тине яҙыусы бер аҙ тын барғас. – Аяҡ аҫтында ҡыштырҙаған ҡыу япраҡтар йәки ҡайын суҡтарындағы алтын япраҡтарҙың елгә өҙгөләнеүе, торналар сыңрауы үҙәкте өҙә лә йә шиғыр, йә берәй повесть булып күңелдә ярала.
– Мин дә геройҙарым өҫтөндә шулай эшләйем, – тине актриса. – Урамда ҡаршыға осрағандарҙың йөҙҙәренә ҡарайым. Ниндәй осраҡта кеше үҙен нисек тота, нисек көлә, нисек әрләшә, әйберен юғалтһа йәки берәй фажиғәгә тарыһа, ниндәй халәттә юғалып ҡала – тормоштан өйрәнәм. Бәлки, шул күҙәтеүҙәрем миңә уңышлы ролдәр тыуҙырырға ярҙам итәлер...
Бер-береһенә һорау биреү ҙә кәрәкмәне. Һәр икеһе, янындағы яңы танышҡан кешенең нимә һорарға, нимә ишетергә теләүен белгән кеүек, үҙ күңелен асты. Һүҙһеҙ генә бер аҙ яр ситендәге эскәмйәлә ултырҙылар.
– Иң яратҡан урыным ошо, – тине Зариф алыҫҡа төбәлгән ҡарашын ҡаялы тауҙарҙан айырып алмай ғына. – Бала саҡтағы кеүек хыялдар иленә инеп китәм. Хатта ваҡытты ла онотам.
– Һин беләһеңме, – тине ҡапыл Гөлшат. – Мин ғашиҡ булдым, ахырыһы.
– Шулаймы? Был бит бик яҡшы, – тине әңгәмәсеһе. – Мин дә йыш ғашиҡ булам. Сөнки шунһыҙ ижад алға бармай. Хистәр булмаһа, нимәлер яҙыу мөмкин түгел.
Гөлшат шым ғына көлдө.
– Ә ни өсөн кемгә тип һорамайһың?
– Һорарға кәрәкме? Мин бит... артистарҙы бик белмәйем. Барыбер кем икәнен белмәҫмен.
– Ә мин һиңә ғашиҡ булдым, тиһәм, ни әйтерһең?
Ҡараштар осрашты...

Хикәйәнең тулы вариантын журналдың 11-се (2017) һанында уҡығыҙ.




Теги: Зөлфирә Ҡаҙаҡбаева




Яңы һан



Журнал архивы



Һеҙҙең мөнәсәбәт

Сайттың яңы дизайны оҡшаймы?



Тауыш бирергә Һөҙөмтәләр



Мы в Одноклассниках
Мы на Facebook